Fel rheoleiddiwr y DU sy’n gyfrifol am oruchwylio cynnwys a ddarlledir ar deledu, radio a fideo ar-alw (VoD), mae Ofcom yn ymdrin â miloedd o gwynion gan wylwyr a gwrandawyr bob blwyddyn, gan gwmpasu amrywiaeth o faterion.
Rydym yn rheoleiddio pob darlledwr trwyddedig yn y DU (yn ogystal â gwasanaethau fideo ar-alw), ond rydym yn ymdrin â chwynion am gynnwys y BBC mewn ffordd wahanol i gwynion am ddarlledwyr eraill.
Felly, roeddem am egluro’r dull hwnnw yma.
Proses BBC yn Gyntaf
Ofcom yw rheoleiddiwr cwbl annibynnol cyntaf y BBC ers 2017. Cyn hynny, roedd gennym gylch gwaith mwy cyfyngedig ar gyfer cynnwys y BBC ac roeddem yn rhannu cyfrifoldebau rheoleiddio ag Ymddiriedolaeth y BBC, sef cyn gorff llywodraethu’r BBC a oedd yn weithredol annibynnol ar y BBC ei hun.
Er bod y BBC bellach yn cael ei reoleiddio gan Ofcom, o dan Siarter a Chytundeb y BBC a gymeradwywyd gan Senedd y DU rydym yn ystyried cwynion am gynnwys y BBC drwy broses a elwir yn ‘BBC yn Gyntaf’. Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i bobl fel arfer gwyno i'r BBC yn gyntaf cyn y gallant uwchgyfeirio eu cwyn atom ni.
Ond beth mae'r broses hon yn ei olygu, a pham ei bod yn ei lle?
Ac eithrio mewn amgylchiadau eithriadol (er enghraifft os yw’r BBC yn darlledu cynnwys sy’n cynnwys niwed difrifol posibl i’r cyhoedd), dim ond pan fydd y sawl sy’n cwyno wedi cwblhau proses gwyno’r BBC yn gyntaf y gall Ofcom ystyried cwynion.
Yn wahanol i gwynion gan gynulleidfaoedd am safonau golygyddol (fel niwed a thramgwydd), mae gan Ofcom hefyd rôl i ddyfarnu ar gwynion gan bobl neu sefydliadau sy’n cymryd rhan mewn, neu’n cael eu heffeithio’n uniongyrchol fel arall gan raglenni wrth iddynt gael eu darlledu, neu wrth wneud rhaglenni (gweler yma am fwy o fanylion). Gelwir y rhain yn gwynion ‘Tegwch a Phreifatrwydd’ a gellir gwneud cwynion o’r fath i Ofcom yn uniongyrchol heb i’r achwynydd gysylltu â’r BBC yn gyntaf.
Mae’r BBC yn nodi ei egwyddorion ar gyfer ymdrin â chwynion fel a ganlyn:
- Dylai'r broses fod yn hawdd i'w deall, yn hygyrch ac yn cymryd cyfnod rhesymol o amser.
- Dylai'r broses fod yn gymesur, gan gydbwyso'r gost i dalwyr ffi'r drwydded â'r angen i roi gwrandawiad priodol i’r sawl sy’n cwyno.
- Lle mae'r BBC yn cytuno ei fod ar fai, bydd yn dweud hynny ac yn cymryd camau i'w gywiro.
- Dylai pawb sy'n cwyno wybod beth y gallant ei ddisgwyl gan y BBC a sut i apelio os dymunant.
Mae sawl cam ym mhroses gwyno’r BBC ac mae’n arferol i’r sawl sy’n cwyno uwchgyfeirio ei gŵyn nifer o weithiau o fewn y BBC os yw’n dal yn anfodlon â’r ymatebion. Ar ôl ystyried cwyn, os yw’r BBC yn cytuno ei fod wedi gwneud rhywbeth o’i le gall ymateb mewn nifer o ffyrdd. Gallai newid y ffordd y mae'n gwneud rhywbeth, cyhoeddi ymddiheuriad, cyhoeddi cywiriad neu eglurhad, neu roi ateb i'r sawl sy’n cwyno.
Fodd bynnag, os nad yw’r sawl sy’n cwyno yn fodlon ag ymateb y BBC i’w gŵyn ar ôl iddi fynd drwy’r camau angenrheidiol, dyna pryd y gallant gysylltu ag Ofcom.
Cwyno i Ofcom ar ôl cwyno i’r BBC
Os bydd rhywun yn cwyno i’r BBC ond heb gael ymateb o fewn terfynau amser y BBC ei hun, os yw’n anhapus â’r ymateb y mae wedi’i gael, neu os yw’n teimlo bod amgylchiadau eithriadol yn berthnasol, yna gallant gwyno’n uniongyrchol i Ofcom.
Yna byddwn yn asesu’r gŵyn yn yr un ffordd ag y byddwn yn asesu cwynion darlledu eraill, i weld a allai ein rheolau fod wedi’u torri ac a oes angen i ni ymchwilio.
Os byddwn yn penderfynu ymchwilio, byddwn yn cynnwys yr achos mewn rhestr o’n hymchwiliadau newydd, a gyhoeddir yn ein Bwletin Darlledu ac Ar-alw. Ac os byddwn yn penderfynu nad yw'r gŵyn yn gwarantu ymchwiliad pellach, byddwn yn cau'r gŵyn ac yn cyhoeddi cofnod o hyn, hefyd yn y Bwletin.
Mae system BBC yn Gyntaf yn berthnasol i gwynion cynulleidfaoedd am gynnwys BBC ar y teledu a radio, BBC iPlayer a BBC Sounds. Mae gennym hefyd rôl fwy cyfyngedig ar hyn o bryd mewn perthynas â Deunydd BBC Ar-lein. Fodd bynnag, yn dilyn cyhoeddi’r Adolygiad Canol Tymor o’r BBC ym mis Ionawr 2024 gan y Llywodraeth ar y pryd, mae disgwyl i Ofcom gael pwerau newydd i reoleiddio deunydd ar-lein y BBC yn yr un ffordd ag yr ydym yn ei wneud ar hyn o bryd ar gyfer darllediad y BBC ac ar mynnu cynnwys.
Mae gan Ofcom rôl i sicrhau bod proses BBC yn Gyntaf yn gweithio'n iawn i gynulleidfaoedd. Felly heddiw rydym wedi cyhoeddi ymchwil siopa dirgel i’r modd y mae’r BBC yn delio â chwynion. Yn gyffredinol, mae’r ymchwil hwn yn dangos bod newidiadau y mae’r BBC wedi’u gwneud i’w broses gwyno yn dilyn adolygiad cyfnodol a gynhaliwyd gennym o’r BBC yn 2022 yn cyflawni’n dda i gynulleidfaoedd. Rydym yn falch o weld bod y BBC wedi gweithredu ein hargymhellion o’r adolygiad hwnnw.;
Dysgwch fwy am sut mae Ofcom yn delio â chwynion y BBC.