Dyma Adam Baxter, Cyfarwyddwr Safonau Darlledu Ofcom, yn esbonio sut rydym yn diogelu lles pobl sy'n cymryd rhan mewn rhaglenni teledu realiti fel Love Island.
Waeth p'un a yw Love Island yn 'dipyn ohonoch chi' ai beidio, mae bron yn amhosib osgoi'r sgyrsiau am y sioe boblogaidd ar ITV2.
Perthnasoedd a chyfeillgarwch yw gwraidd y profiad dynol, ac mae gwylio pobl gyffredin – oce, pobl gyffredin olygus a hardd iawn – yn llywio'r profiadau hyn yn gyfareddol. Ac ni ellir gwadu ei fod yn creu teledu da.
Ond wrth i fformatau realiti esblygu, felly hefyd y mae chwaeth a goddefgarwch cynulleidfaoedd. Rydym wedi gweld pryder cynyddol mewn cymdeithas – a chynnydd mewn cwynion – am y goblygiadau posib o ran lles cyfranogwyr. Gwaetha’r modd, mae'r rhain yn cydnabod, yn achos rhai pobl sy'n cymryd rhan mewn sioeau teledu realiti neu dalent proffil uchel, y gall eu cyfnod yn y sbotolau fod yn frawychus. Mae iechyd meddwl rhai cystadleuwyr wedi dioddef yn fawr. Mae eraill wedi cael eu trolio ar-lein, ymhell ar ôl i'r sioe ddod i ben.
Y llynedd, cyflwynwyd mesurau diogelu newydd ar gyfer pobl sy'n cymryd rhan mewn rhaglenni, gan roi eu lles wrth wraidd y broses o wneud rhaglenni. Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i ddarlledwyr bellach ddarparu gofal priodol am y bobl y maent yn eu cynnwys a allai fod mewn perygl o niwed sylweddol; yn bennaf pobl sy'n agored i niwed a'r rhai nad ydynt yn gyfarwydd â bod yn llygad y cyhoedd.
Cyn i rywun gytuno i gymryd rhan mewn sioe deledu neu radio, mae'n rhaid i ddarlledwyr ddweud wrthynt am unrhyw risgiau posib i'w lles, a sut y byddant yn ceisio isafu'r rhain. A dylid egluro i wylwyr hefyd sut mae'r rhaglen yn gofalu am y bobl y maent yn eu cynnwys.
Mae'n bwysig nodi nad yw'r mesurau diogelu hyn yn pennu pa fformatau, materion neu straeon y gall ac na all darlledwyr eu harchwilio, neu fel arall gyfyngu ar eu rhyddid creadigol. Mae cydbwyso hawliau darlledwyr a chynulleidfaoedd i ryddid mynegiant wrth wraidd y ffordd yr ydym wedi dylunio'r mesurau diogelu hyn, a sut y byddwn yn eu gorfodi.
Love Island 2021 oedd y rhaglen gyntaf i gael ei ddarlledu o dan y rheolau newydd hyn. Ac er i ni dderbyn 36,324 o gwynion am y gyfres honno ynghylch amrywiaeth o faterion – y cawsant eu hasesu'n ofalus – ni chododd yr un ohonynt faterion a fu'n ei gwneud yn ofynnol i ni gymryd camau pellach.
Gall hyn fod yn syndod i bobl sy'n tybio bod rhywbeth yn siŵr o fod o'i le os yw rhaglen yn denu nifer fawr o gwynion. Ond rwyf bob amser yn dweud wrth bobl nad yw nifer fawr o gwynion yn golygu bod ein rheolau yn awtomatig wedi'u torri.
Os edrychwn yn fanylach ar y gyfres ddiwethaf, roedd un digwyddiad yn gyfrifol am dros draean o'r cwynion hynny; cwynodd 24,921 o bobl wrthym am ymddygiad ac iaith Faye yn ystod sgwrs ffyrnig gydag un o'r cyd-gystadleuwyr, Teddy.
Yn sicr, gall golygfeydd o wrthdaro sy'n llawn emosiwn fod yn anghyfforddus i'w gwylio. Ond pan fyddwn yn penderfynu a ddylid lansio ymchwiliad ffurfiol ai beidio, rydym yn ystyried beth yw disgwyliadau tebygol gwylwyr o raglen. Yn achos y sgwrs rhwng Faye a Teddy, bu i ni hefyd ystyried ffactorau cyd-destunol eraill, megis y cystadleuwyr eraill yn cynnig cefnogaeth i Teddy, a phenderfyniad Faye i ymddiheuro am ei gweithredoedd.
Rydym yn asesu pob cwyn a dderbyniwn yn ofalus, ac yn gwneud penderfyniadau sydd wedi'u cydbwyso'n fanwl bob dydd. O ystyried pwysigrwydd yr hawl i ryddid mynegiant, dim ond pan ystyriwn fod angen gweithredu yn erbyn darlledwr y byddwn yn camu i mewn neu'n cymryd camau yn ei erbyn.
Felly eisteddwch yn ôl a gwylio haf o garu. Yma yn Ofcom, byddwn yn barod i edrych yn ofalus ar bob cwyn a dderbyniwn, er mwyn sicrhau bod cynulleidfaoedd a phobl sy'n ymddangos mewn rhaglenni yn cael eu diogelu'n briodol.