Datgelu bywyd ar-lein plant ac oedolion ifanc

Gellir disgrifio llawer o’r cynnwys cyfryngau cymdeithasol sy’n cael ei ddefnyddio gan y cyfranogwyr ifanc yn ein hastudiaeth ddiweddaraf  Y Cyfryngau ym Mywyd Plant fel fideos ‘dramatig’, wedi’u llunio i ddenu a chynnal eu sylw, ond eu bod yn gofyn am ychydig iawn o ymdrech a ffocws.

Mae hel clecs, gwrthdaro, dadlau, heriau eithafol a mentro lle mae llawer iawn yn y fantol – sy’n aml yn golygu symiau mawr o arian – yn themâu sy’n codi dro ar ôl tro. Roedd fformatau fideo ‘cynnig sylwadau’ ac ‘ymateb’, yn enwedig y rheini a oedd yn ysgogi cystadleuaeth rhwng dylanwadwyr ac yn annog gwylwyr i ddewis ochr, hefyd yn apelio i’r cyfranogwyr.

Mae’r fideos hyn, sydd wedi dod yn boblogaidd yn sgil pobl fel Mr Beast, Infinite a JackSucksAtStuff, yn aml yn rhai byr, gydag arddull olygyddol benodol ac ysgogol, wedi’i bwriadu i greu’r effaith ddramatig fwyaf. Mae hyn yn cynnwys defnyddio llawer ar ‘doriadau naid’ yn y golygu, newid onglau camera yn gyflym, defnyddio effeithiau arbennig, animeiddiadau a siarad yn gyflym.

Apêl ‘sgriniau hollt’

Eleni hefyd gwelwyd cynnydd yn y defnydd o ‘sgriniau hollt’. Mae edrych ar gyfryngau cymdeithasol ar sgriniau hollt yn caniatáu i blant wylio mwy nag un fideo byr ar yr un pryd, ar un sgrin, un ai ochr yn ochr neu un uwch ben y llall. Mae’n ymddangos bod hyn yn ddilyniant o’r ymddygiadau ‘aml-sgrinio’ a welwyd mewn tonnau ymchwil blaenorol, lle dywedodd plant eu bod yn cael trafferth canolbwyntio ar un gweithgaredd ar sgrin ar y tro.

Weithiau roedd y ddau fideo ar sgrin hollt yr roedd y cyfranogwyr yn eu gwylio yn gysylltiedig, fel dylanwadwyr yn ymateb ac yn cynnig barn ar ddigwyddiadau yn y byd go iawn. Mewn achosion eraill, nid oedd cysylltiad amlwg rhwng y ddau fideo.

Cyfryngau cymdeithasol... ddim mor gymdeithasol â hynny

Mae plant yn llawer llai tebygol o bostio eu fideos eu hunain (32%) na’u gwylio (96%). Yn unol â hynny, dywedodd plant yn yr astudiaeth Y Cyfryngau ym Mywyd Plant eu bod yn gweld llai o gynnwys yn cael ei greu gan eu ffrindiau, a hyd yn oed pan fyddan nhw’n ei weld, maen nhw’n rhyngweithio llai â’r cynnwys. I'r plant hyn, mae rhyngweithio cymdeithasol rhwng ffrindiau ar-lein bellach wedi’i gyfyngu’n bennaf i apiau sgwrsio neu swyddogaethau negeseua mewn apiau, yn hytrach nag ar ffrydiau cyhoeddus.

Gyda’u ffrydiau cyfryngau cymdeithasol yn cael eu dominyddu gan gynnwys proffesiynol, soniodd y cyfranogwyr yn Y Cyfryngau ym Mywyd Plant am deimlo’n fwyfwy hunanymwybodol ynghylch sut roedden nhw’n portreadu eu hunain ar-lein – gan bostio’n anaml, i gylchoedd cyfyngedig, neu ddim o gwbl. Roedd rhai plant yn creu fideos a ffotograffau wedi’u golygu neu eu hidlo, ond roedden nhw’n eu cadw yn eu ‘drafftiau’, heb unrhyw fwriad o’u postio.

Taro cydbwysedd sgrin-bywyd-lles

Mae ymchwil heddiw hefyd yn cynnwys ymchwiliad trylwyr i fywydau ar-lein pobl ifanc hŷn yn eu harddegau ac oedolion ifanc rhwng 16 a 24 oed. Mae’r grŵp hwn ymysg y defnyddwyr mwyaf prysur ar-lein, fel arfer yn defnyddio naw gwefan neu ap cyfathrebu ar-lein yn rheolaidd – o’i gymharu â chwech ar gyfartaledd i oedolion sy’n defnyddio’r rhyngrwyd. Mae bron i naw o bob 10 (87%) yn defnyddio’r pedwar math o gyfathrebu ar-lein – cyfryngau cymdeithasol, negeseuon, rhannu fideos a ffrydio byw – llawer uwch na’r defnyddiwr cyffredin (61%).

Yn yr un modd â phlant iau, mae Snapchat a TikTok wedi dod yn fwy poblogaidd ymysg pobl ifanc 16-24 oed dros y flwyddyn ddiwethaf, gan basio Instagram fel y llwyfan cyfryngau cymdeithasol roedden nhw’n dweud roedden nhw’n ei ddefnyddio amlaf. Mae BeReal – ap sy’n gofyn i ddefnyddwyr rannu, unwaith y dydd, lun go iawn heb ei hidlo gyda ffrindiau – hefyd wedi gweld twf nodedig ymysg y grŵp oedran hwn, gyda’r defnydd yn cynyddu o 9% i 22% rhwng gwanwyn a hydref 2022.

Roedd ychydig dros hanner (51%) y defnyddwyr cyfryngau cymdeithasol rhwng 16 a 24 oed yn meddwl eu bod yn treulio gormod o amser ar y cyfryngau cymdeithasol: i fyny o 42% yn 2021, ac yn sylweddol uwch na’r cyfartaledd (32%). Ond maen nhw hefyd yn gosod ffiniau. Roedd y grŵp hwn yn llawer mwy tebygol na’r cyfartaledd o gymryd seibiant bwriadol o ddefnyddio unrhyw apiau cyfryngau cymdeithasol (36% o’i gymharu â chyfartaledd o 25%) neu ddileu apiau i osgoi treulio gormod o amser arnyn nhw (32% o’i gymharu â chyfartaledd o 23%).

Mae pobl hŷn yn eu harddegau ac oedolion ifanc hefyd yn fwy tebygol ar y cyfan o chwilio am gynnwys a gwasanaethau ar-lein sy’n cefnogi eu lles (89% o’i gymharu â 78% o’r holl oedolion ar-lein). Yn benodol, mae defnyddio gwefannau neu apiau sydd wedi’u dylunio i helpu i ymlacio (44% o’i gymharu â 34%), gwella hwyliau (43% o’i gymharu â 26%), helpu i gysgu (37% o’i gymharu â 22%), rheoli gorbryder (33% o’i gymharu â 19%), dilyn rhaglen ffitrwydd neu olrhain iechyd (29% o’i gymharu â 24%), myfyrio (21% o’i gymharu â 15%) neu deimlo eu bod wedi cael egni newydd (20% o’i gymharu â 11%) yn uwch na’r cyfartaledd ymysg y grŵp oedran 16-24 hwn o ddefnyddwyr rhyngrwyd.